Skip to main content
Category

Nieuws

Nieuwe adviseur Louise de Haas

By Nieuws

Mijn naam is Louise de Haas en ik ben sinds 23 Januari aan de slag als adviseur bij phbm. Ik woon samen met mijn vriend en hond in Roelofarendsveen naast onze tulpenkwekerij. In mijn vrije tijd probeer ik zoveel mogelijk actief bezig te zijn door te wandelen met de hond maar ook regelmatig een lesje te volgen in de sportschool zoals yoga en kickboksen.

Als persoon ben ik proactief, gestructureerd, communicatief sterk en heb ik zelfdiscipline. Ik krijg energie door samen te werken aan projecten waarmee we impact maken in onze leefomgeving en waar we oplossingen vinden die praktisch zijn, gericht op de toekomst en waarin ieder zijn of haar belang herkent. Door mijn sociaal-technische achtergrond, ben ik in staat om snel te schakelen. Ik kan kennis uit verschillende disciplines, binnen de ruimtelijke omgeving, combineren met vaardigheden in; consultancy, communicatie en presentatie.

Na vier jaar bij een advies- en ingenieursbureau gewerkt te hebben in verschillen rollen, o.a. bodemadviseur & omgevingsadviseur, was het tijd voor een nieuwe uitdaging. Deze heb ik bij phbm gevonden. Ik kijk uit naar deze mooie uitdaging en de ontwikkelingen die het met zich mee gaat brengen!

Terugblik op een zeer geslaagd bezoek aan de Smart City World Expo 2022 in Barcelona

By Nieuws, Uncategorized

phbm kijkt terug op een zeer geslaagd bezoek aan de Smart City World Expo 2022 in Barcelona. Hét event waar de smart city wereld verzameld is. Susan van Esch en Bas Schilder waren van de partij en keerden vol inspiratie en energie weer terug! We zien ernaar uit de komende tijd alle waardevolle gesprekken voort zetten met de mensen die we hebben ontmoet.

We constateerden dat ethiek en de menselijke kant aspecten zijn waar nog meer aandacht voor mag zijn binnen het smart city frame. We zochten naar het grotere plaatje en vonden dat kunst, creativiteit en plezier een prominente plek mogen krijgen in de slimme stad. Dat geldt ook voor het gesprek over verdeling van invloed in de smart city wereld en organisatorische vragen. Hoe komen we nou eindelijk eens voorbij die pilotfase en tot een interdisciplinair samenwerkende slimme stad?

phbm draagt bij aan een mooiere, duurzamere wereld en vindt bovenstaande vraagstukken belangrijk. Daarom adviseren wij organisaties om antwoorden hierop te vinden. Bijvoorbeeld door het begeleiden van ethiektafels en gesprekken aan de hand van het BewustwordingsModel. Dat model maakt je bewust van de ‘slimheid’ van jouw organisatie en maakt je tegelijk bewust van de positie van de partners waarmee je samenwerkt. Dat onderling begrip helpt om concrete resultaten te behalen!

We zijn benieuwd waar we met elkaar staan wanneer Smart World Expo 2023 zich aandient.

Nieuwe adviseur Joeri Pieterson

By Nieuws

Als kind keek ik al met verwondering uit het treinraam naar al datgene wat het in Nederland zo makkelijk maakt om van A naar B te komen. Ook bij het fietsen door mijn geboortestad Amsterdam heb ik zolang ik mij kan herinneren een opvatting over hoe deze is aangelegd, of over hoe het soms lijkt dat de verbouwing nooit af is. Kortom, de infrastructuur & openbare ruimte in ons land ligt mij aan het hart.

Het is achteraf gezien geen wonder dat ik na mijn afstuderen van de master Sustainable Business & Innovation (Universiteit Utrecht) vrijwel gelijk aan de slag ben gegaan bij phbm. De laagdrempelige cultuur en de menselijke kijk op duurzaamheid maakten dat phbm voor mij de juiste match is. Met werkervaring in de energie-infrastructuur en duurzame gebiedsontwikkeling ga ik mij als adviseur nu verder ontwikkelen tot allround sparringpartner voor overheden en aannemers.

Met brede interesse en een open houding ga ik de samenwerking aan. Hierbij vind ik het belangrijk om meerdere perspectieven te overwegen en daadkrachtig te handelen, met oog op het alsmaar veranderende speelveld. In mijn vrije tijd ben ik graag actief bezig met verschillende sporten zoals voetbal, tennis & calisthenics. Maar een avondje lekker eten, drinken en film kijken is minstens net zo belangrijk voor mij.

Voor vragen over phbm en onze projecten, of voor het inplannen van een kop koffie, kan je me altijd bereiken op: j.pieterson@phbm.nl.  

Ben jij je bewust van hoe slim je jouw leefomgeving wilt hebben?

By Nieuws

Ben je werkzaam bij een innoverende marktpartij? Dan geef je hier misschien een heel ander antwoord op dan een ambtenaar. Vaak praten we bij dit onderwerp totaal langs elkaar heen. Dat kan ‘slimmer’!

Gelukkig is er een oplossing. Eén waarbij we het voorstellings- en inlevingsvermogen eens even goed activeren: het BewustwordingsModel. Dit model maakt die toekomst ineens tastbaar, het helpt je om ver vooruit te kijken en je te realiseren waar jij voor staat.

Afgelopen donderdag presenteerde phbm dit model en onze visie op mobiliteit en ethiek in de slimme stad. Nog voordat de presentatie eindigde, was de brainstorm volop gaande. De borrel kwam te vroeg: er waren nog veel meer ideeën uit te wisselen. Conclusie? … het model werkt.

Maar het kan nòg beter. We willen in het bijzonder onze externe deelnemers Olga RachtchoupkinaErwin Dolmans, Pien BanusMarieke BeekersHerald Van Heerde en Stefan Aarts bedanken voor hun bijdrage tijdens de gesprekken. Met jullie ideeën komt er een scherpere 2.0 versie van het model, waarin ethiek centraler komt te staan. ‘Want,’ zeiden jullie, ‘ethiek herijkt het model, het zou de basis moeten zijn van bewustwording over de slimme stad’. Ook kwamen we tot de conclusie dat slimmer niet per se beter is, en dat dat duidelijk in het model te zien moet zijn.

phbm gaat aan de slag. Benieuwd naar versie 2.0 van het BewustwordingsModel? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief onderaan de pagina en/of knoop het gesprek met ons aan.

Snuffelfiets project

By Nieuws

phbm is initiatiefnemer en donateur van Stichting Tour de duurzame infra. Donderdag 15 september fietsten onze collega’s Sophie BuchnerDaan NoordanusRemco den BestenRick Pakkert en Roel van der Weerd de tweede etappe. phbm gelooft in samenwerking, ook tússen onze thema’s. Daarom combineerden we duurzaam met Smart City door mee te doen aan een smart citizen initiatief: het Snuffelfiets project. Met een meetkastje aan het stuur verzamelden we al fietsend informatie over de lokale luchtkwaliteit en temperatuur. Het meetkastje mochten we lenen van onze samenwerkingspartner WECITY
 
Gelukkig was de luchtkwaliteit op het grootste deel van de route goed te noemen! Er was één plek met ongeveer 6 microgram pm 2,5-deeltjes per kubieke meter. Dit zijn deeltjes die in je longen en bloedbaan terecht kunnen komen. Langs de drukke wegen in en om Hilversum zijn een aantal plekken waargenomen met 3-6 microgram pm10-deeltjes per kuub. Dit zijn grotere deeltjes vervuiling die vervelend kunnen zijn voor neus en ogen. 
 
Door deze metingen weten we niet alleen zèlf hoe goed de lucht is die we tijdens het fietsen inademen, maar dragen we ook bij aan grotere beschikbaarheid van kennis over fietsroutes. We zijn benieuwd hoe dit project zich verder ontwikkelt en gaat bijdragen aan beter beleid voor luchtkwaliteit en mobiliteit. 
 
De snuffelfiets is een samenwerking tussen de CivitySODAQ, RIVM en verschillende gemeentes en provincies. Civity is specialist in data-oplossingen, SODAQ is expert in het maken van sensoren en RIVM is verantwoordelijk voor datavalidatie. 

Remco & Daan in vaste dienst

By Nieuws

Het is alweer een jaar geleden dat adviseurs Remco den Besten en Daan Lammers aan de slag gingen bij phbm. Nu hebben ze beiden hun vaste contract getekend. We vroegen ze hoe ze terugkijken op het afgelopen jaar? Wat hebben ze geleerd? En waar kijken ze de komende periode naar uit?

Remco: “Het afgelopen jaar was voor mij persoonlijk erg leerzaam. Na mijn afstuderen ben ik direct begonnen bij phbm. In korte tijd heb ik veel ervaring op kunnen doen bij drie verschillende projecten bij drie verschillende werkgevers. Door de diversiteit van de projecten heb ik voor mijzelf snel de keuze kunnen maken wat goed bij mij past en waarin ik mij verder wil ontwikkelen.

Aankomende periode kijk ik er naar uit om mijzelf te ontwikkelen op het gebied van contractmanagement bij programma AWA van gemeente Amsterdam.”

Daan: “Het afgelopen jaar is ongelofelijk snel gegaan. Het begin stond in het teken van het werkveld en mijn collega’s leren kennen. Dit was een intensieve maar leuke tijd. Uiteindelijk vond ik mijn draai en ben ik lid geworden van een phbm themagroep, betrokken bij de werkgroep Young Professionals, waarmee we workshops geven en betrokken bij de werkgroep die verantwoordelijk is voor de verbouwing van het kantoor.

Begin dit kalenderjaar startte ik op mijn opdracht, de uitvoering van twee mobiliteitsplannen, bij de Gemeente Amsterdam. Hier moest ik uiteraard ook mijn draai vinden, maar dit ging snel omdat ik mijn kennis uit mijn opleiding en het inwerktraject bij phbm direct kon toepassen. Omdat de mobiliteitsplannen nieuw zijn en pas recent in uitvoering zijn kon ik samen met mijn twee programmamanagers vormgeven aan de uitvoering van de organisatie en ben ik op verschillende niveaus betrokken geraakt bij allerlei gevarieerde deelprojecten. Waar ik naar uit kijk is het doorzetten van dit proces en het begin van de uitvoering van een aantal deelprojecten.

Binnen phbm kijk ik vooral uit naar de verbouwing en de reacties op de nieuwe inrichting van het kantoor. Daarnaast heb ik ook zin in het opnieuw langs studenten gaan om ook hen enthousiast te maken over phbm en alle verschillende opdrachten en werkzaamheden die je uitvoert!”

Uitnodiging (net)werksessie voor smart city experts

By Nieuws

Sinds juli dit jaar staat er een éxtra bijzonder boek op de boekenplank van phbm, namelijk ‘Zo creëer je waarde in de slimme stad’. Wat maakt dit boek zo speciaal? We schreven er zelf aan mee!

Waarde gaat niet alleen maar over geld. Waarde gaat over wat we belangrijk vinden in onze leefomgeving , wat onze stad waardevol maakt. Door technologisering en digitalisering verandert de leefomgeving en wat we daarin waarderen in rap tempo. Met behulp van techniek kan van alles, maar wat willen we eigenlijk? En hoe realiseren we dat? Daar gaat dit boek over.

Één van de tools die phbm samen met andere partners van de City Deal ‘Een Slimme Stad, Zo Doe Je Dat’ heeft ontwikkeld, is het Bewustwordingsmodel. Dit model helpt organisaties en teams de vraag ‘hoe slim is onze stad?’ en ‘hoe ver willen we gaan?’ te beantwoorden. Vanuit verschillende invalshoeken (zoals: hoe richten we de samenwerking, diensten, technologie in?) geeft het model inzicht in de ‘gradaties van slimheid’ in de stad.

phbm zet een stapje extra. Wij voegen vanuit onze expertise nog twee disciplines toe: wat zijn de gevolgen van gradaties van slimheid voor ethiek en mobiliteit? Waar ligt voor jou de optimale balans?

Wil je dat Bewustwordingsmodel wel eens zien? Download het boek gratis (of koop een fysiek exemplaar) via https://lnkd.in/eQYiT8bc en blader dan naar pagina 124 en 125. Vergeet ook het artikel ‘Wie maakt de slimme stad leuk?’ op pagina 95 niet te lezen.

Benieuwd naar phbm’s toegevoegde visie op ethiek en mobiliteit? Of wil je leren over het ontstaan en gebruik van het Bewustwordingsmodel en help je ons het te optimaliseren? Doe mee aan de (net)werksessie voor smart city experts op donderdagmiddag 13 oktober in Amsterdam: https://lnkd.in/eUSSWeSF

Het boek ‘Zo creëer je waarde in de slimme stad’ kwam tot stand op initiatief van de Future City Foundation in samenwerking met 18 publieke en private partners.

Dromen verwezelijken

By Nieuws

Wat is er mooier en fijner dan je dromen werkelijkheid te laten worden? Vanuit phbm kregen alle collega’s afgelopen zomer, als dank voor hun inzet, een bon om hun droom te verwezenlijken. En daar werd tot nu toe goed gebruik van gemaakt. Een kleine samenvatting van de dromen die zijn uitgekomen:

Edo Haitsma beleefde een onvergetelijke avontuur met zijn dochter door te gaan paragliden op de grens tussen Umbrië en Marche bij het plaatsje Sigillo.

Timothy Freriks heeft de Gletsjer Hike op de Folgefonna gletsjer in Noorwegen samen met zijn vriendin Denise gelopen. Het was een geweldige ervaring om met stijgijzers, onder begeleiding van een gids, over de gletsjer te lopen. De tocht duurde acht uur waarbij ze meerdere crevasses passeerden, een ijsmuur beklommen en grote stukken over ijs liepen.

Kim de Lugt ging op verrassingsreis via Srprs.me een weekend naar Groningen. Genoot van het mooie The Market Hotel en de gezellige terrasjes die de stad te bieden heeft.

Remco den Besten maakte tijdens zijn vakantie twee mooie duiken in Thailand die hij kon bijschrijven in zijn duikerslogboek. Met een boot is hij een hele dag op pad geweest naar een natuurreservaat waar hij de mooiste soorten koraal en vissen heeft gezien.

Niels Koperberg maakte tijdens zijn vakantie in Italië een mooie boottocht om Elba, ging met de lift naar het hoogste punt van Elba en uiteten met zonsondergang aan het strand.

Nynke de Jong genoot van een zes gangen diner bij restaurant AIM in Loosdrecht.

Maarten Karsten heeft een heerlijk ontspannende dag gehad in Sauna Fort Beemster.

De bon is nog tot het einde van het jaar in te zetten dus ook de komende maanden worden nog veel dromen verwezenlijkt! Wil jij ook je dromen waar maken? phbm is altijd op zoek naar leuke nieuwe collega’s.

Gouden weekend met een lach en een traan

By Nieuws

Het was weer tijd voor het jaarlijkse phbm weekend. Afgelopen dagen verbleven wij met z’n allen op WIJNKASTEEL HAKSBERG in Tielt-Winge (België). Thema was Goud en daar werd goed gehoor aan gegeven. Het werd een weekend met een lach en een traan.

Gelachen werd er veel. Onder andere tijdens de spellen die we het hele weekend door speelden. Er waren twee mollen actief tijdens Wie is de mol,  speelden weerwolven, daagden elkaar uit voor een potje poolen en genoten van een rondleiding over de wijngaard en proeverij van heerlijke wijntjes uit eigen wijngaard. Met elkaar verzorgden we een heerlijk drie gangen diner en sloten de avond met elkaar op de dansvloer af.

Extra gouden randje kreeg het weekend omdat phbm’ers Remco den Besten en Daan Lammers hun onbepaalde tijd contract tekenden. Helaas hielden we het niet het hele weekend droog met z’n allen. Nynke de Jong reisde ook naar Tielt-Winge af voor haar officiële afscheid van phbm. Het was fijn en gezellig om haar nog even zo dichtbij te hebben. We gaan haar heel erg missen maar wensen haar vooral ook veel plezier en succes met haar nieuwe avontuur als zelfstandige.

Zaterdag was het tijd om huiswaarts te keren maar niet voordat we met elkaar tijdens een city spel in de mooie stad Leuven een moord op wisten te lossen. We sloten de middag af met nog een gezellige lunch waarna er weer een einde kwam aan dit mooie gouden weekend waar we nog lang over zullen napraten.

Kan een zelfregulerende slimme stad een ethische stad zijn?

By Nieuws, Uncategorized

Door: Susan van Esch

Stel je voor…

Het is juli 2040 en de dagen zijn zonnig en warm. Volgende week is er weinig wind voorspeld: slechts een briesje uit zuidoostelijke richting. In het verleden was tijdens die week in juli altijd veel drukte op de weg. Inderdaad staan de agenda’s van veel Nederlanders vol met afspraken waar ze normaal gesproken met de auto naar toe reizen. Een voorspellend systeem voorziet een grote kans op smog. Automatisch stijgen brandstofprijzen, zijn treinkaartjes spotgoedkoop, stelt je agenda zich in op digitale afspraken en gaat je wekker later omdat je niet meer hoeft te reizen naar je afspraak. Ook met je gezondheid houdt het systeem rekening. Astma patiënten ontvangen preventief een extra voorraad medicatie voor hun inhalator en de ramen van huizen openen die week niet aan de straatkant om vervuiling van de lucht binnen te minimaliseren. De smog wordt voorkomen en er treden geen gezondheidsklachten op.

De zelfregulerende stad

Dit toekomstscenario stel ik voor me als ik denk aan zelfregulerende slimme stad. In zo’n stad zijn verschillende systemen aan elkaar gekoppeld en wisselen deze data uit om processen in de stad zo efficiënt, veilig en gezond mogelijk te regelen. Data over de publieke ruimte zoals verkeer en luchtkwaliteit zijn mogelijk ook gekoppeld aan persoonsgebonden informatie (denk aan het voorbeeld van de wekker en medicijnen). Op basis van vooraf bepaalde waarden en door zelflerende algoritmes nemen systemen automatisch preventieve maatregelen. Het voordeel hiervan is dat er razendsnel gestuurd wordt op complexe samenhangende factoren die de stad beïnvloeden. Waarop het systeem stuurt is afhankelijk van degenen die de systemen bouwen, de data die beschikbaar is en de mensen die er besluiten over nemen.

Wie bepaalt nu?

Wie anno 2022 stuurt met data en er de eigenaar van is verschilt over de wereld. In bijvoorbeeld China heeft de overheid de stad en data in handen, waarin landen als Amerika meer macht bij grote bedrijven als Google ligt. Europa kiest meer de middenweg, waarbij Europese regelgeving richting geeft. Waarden als democratie, gezondheid, autonomie, privacy en veiligheid staan hier hoog in het vaandel.

Ethiek gaat over waarden

Wat heeft de slimme stad te maken met ethiek? Ethiek gaat over het overwegen van wat goed en slecht is. Hierin kunnen verschillende stromingen onderscheiden worden. Een bekende stroming is het utilitarianisme. Hierbij is iets goed wanneer het het geluk van zoveel mogelijk mensen tot gevolg heeft. Een andere opvatting van het goede is meer intentiegericht: wanneer men andere mensen wil behandelen als doel en niet als middel is iets de goede keuze. Zo zijn er meerdere stromingen te noemen. Uiteindelijk is het antwoord op de vraag ‘wat is goed’ in grote mate subjectief en daarom afhankelijk wie de vraag stelt. Ook het tijdstip van de vraag is in grote mate bepalend. In het jaar 1800 vonden we andere dingen goed dan nu. De waarden waarmee we de stad nu vormgeven, zijn misschien afwijkend van wat onze achterkleinkinderen beschouwen als wenselijk. Het is daarbij lastig ons voor te stellen met welke technieken die achterkleinkinderen te maken krijgen. Technische mogelijkheden ontwikkelen zich zo snel dat we soms zelf nog niet eens weten of we het wenselijk vinden, laat staan wat de gevolgen ervan zijn. Een mooi voorbeeld is het deepfake filmpje van Sedar Soares dat vragen oproept over digitale onsterfelijkheid. Of bijvoorbeeld de leesvinkjes in whatsapp die handig zijn, maar ook voor sociale druk zorgen vanwege de verwachting dat je na het lezen van een bericht snel moet reageren. De veranderlijkheid en subjectiviteit van waarden maakt het lastig om een ‘goede keuze’ voor verschillende situaties vast te stellen. Om een beeld te gebruiken: elk slot is anders, en heeft daarom een unieke sleutel nodig.

Waar zien we ethiek in de (slimme) stad?

De stad is een epicentrum van verschillende waarden, behoeften en belangen. Simpelweg omdat er veel verschillende individuen samenleven met andere overtuigingen over wat “goed en kwaad” is. De één geeft meer om het milieu en de ander heeft belang bij een groeiende economie bijvoorbeeld. Deze voorkeuren zijn bepalend voor hun gedrag in de stad. Naast wat een individu als waarden heeft, zijn er ook collectieve of gegeneraliseerde waarden. Zo zijn er verschillende commerciële bedrijven die in de stad een belang hebben, naast natuurlijk (democratisch gekozen) overheidspartijen. Deze organisaties maken ook waardenoordelen, waarbij met name de overheid keuzes telkens moet afstemmen op de moraal van de burger die hen verkozen heeft. Hierbij is meestal de stem van de meerderheid leidend. Interessant is dat bedrijven en de overheid een sterker en directer belang hebben bij de zelfregulerende slimme stad dan de burgers die er wonen. Het is immers de overheid haar taak om de leefbaarheid van de stad te bewaken, en belastinggeld zo efficiënt en doelgericht mogelijk te besteden. Daarom is het in het belang van bestuurders om zo veel mogelijk data tot hun beschikking te hebben om zo gegrond keuzes te maken. Commerciële bedrijven zijn geïnteresseerd in data omdat ze daarmee klanten beter dienen en identificeren, daarmee hun bestaansrecht behouden en winst kunnen maken. Burgers kunnen hun eigen zaken vaak prima regelen zonder slimme algoritmen en complexe systemen. Het belang van burger, commerciële bedrijven en de overheid kunnen samenvallen, maar vaak ontstaan hier ook wrijvingen. De ideale stad is voor sommige burgers bijvoorbeeld een stad waar ze niet bekeken, gemeten of gestuurd worden door anonieme technische mechanismen die van veraf opgelegd zijn en waar ze geen weet van hebben, laat staan grip op hebben of direct controle op uit kunnen oefenen.

Techniek en ethiek

Hoe vernuftiger technieken zijn en hoe meer men kan meten, analyseren en manipuleren, voor hoe meer ethische keuzes we staan. Immers, wanneer je informatie over iets hebt en er invloed op uit kan oefenen, vraagt dat om een keuze. Die keuzes reiken ver! Wanneer de bouwer van een voorspellend systeem eenmalig kiest (bewust of onbewust) om een discriminerende factor mee te laten wegen, heeft dit gevolgen voor alle gebruikers of voor alle mensen van wie de gegevens verzameld zijn. Natuurlijk kunnen we bij het maken van systemen proberen ethiek in te bouwen. Maar zijn we in staat om universele regels te maken voor ethisch handelen? Is ethiek niet altijd maatwerk, subjectief, en niet te generaliseren naar één goede keuze op basis van vooraf bedachte limitatieve en meetbare kenmerken van een situatie? En zijn we in staat die afweging mee te laten veranderen met de tijd? Of utopisch gedacht: kunnen we door het uitsluiten van willekeur systemen maken die misschien nog wel ethischer zijn dan wijzelf? Denk hierbij aan robot Sigmund, die ontwikkeld wordt om objectiever sollicitatiegesprekken te voeren dan mensen. In de krant vinden we regelmatig bewijs dat zaken ook misgaan vanuit ethisch oogpunt. Een treffend voorbeeld van de verreikende schade die dit kan veroorzaken is de toeslagenaffaire. Door dit soort gebeurtenissen komt er steeds meer aandacht voor de noodzaak om op een bewuste manier de ethische impact te doordenken bij datagebruik, techniek en AI (Artificiële Intelligentie). Het spannende van met name die laatste is dat soms zelfs de makers van de systemen de grip lijken te verliezen op de werking en betekenis van uitkomsten.

.

Waar ligt keuzeverantwoordelijkheid?

Dat komt door dat zelflerende en slimme algoritmes zelf keuzes maken over wat wenselijk is. Door de complexiteit van de systemen is soms niet meer navolgbaar waarom bepaalde keuzes worden gemaakt en welke waarden hierin doorslaggevend zijn. Vrijheid om keuzes te maken is essentieel voor ethiek. Wanneer we niet vrij zijn is er weinig sprake van goed of slecht handelen. Als onze stad zelfregulerend is, verliezen we dan de vrijheid en de grip die we nodig hebben om ethisch te handelen? Neemt op lange termijn het kritisch denkvermogen van mensen af doordat ze niet meer zelf hoeven na te denken over hoe dingen in de stad geregeld worden, en ook niet kunnen weten waarom dingen op een bepaalde manier gebeuren? Wie draagt in zo’n stad de verantwoordelijkheid voor leefbaarheid van de stad?

 

Zijn we bewust genoeg?

Zoals genoemd neemt het bewustzijn van de ethische impact van technieken (of juist van het niet toegang hebben tot die technieken) toe. Steeds meer overheden en ook marktpartijen geven ethiek een plek in hun project of organisatie. Dit wordt verder aangewakkerd door signalen in de media. Denk aan de al genoemde toeslagenaffaire, zorgen over gebruik van artificiële intelligentie, maar ook aandacht voor de digitale kloof en protesten tegen de sleepwet. Deze voorbeelden laten ook zien dat er nog genoeg te doen staat op vlak van ethiek bij technologisering en digitalisering. Een onderzoek van iBestuur wijst wat mij betreft terecht uit dat er een zorgwekkende kenniskloof is tussen ICT’ers en stedenbouwers. De technici die de algoritmes bouwen hebben weinig kennis van stedelijke ontwikkeling. Andersom weten die specialisten die de stad begrijpen, besturen en beheren weer weinig van algoritmes. Graag voeg ik hier nog aan toe dat bewoners ervaringsdeskundigen van de stad zijn en kennishouders als het gaat om gelukkig zijn in de stad. Zij weten uit eerste hand hoe hun stad is. Ook tussen burgers en professionals bestaat dus een zorgwekkende kloof. Een voorbeeld. Waar commerciële partijen en overheden routes van A naar B plannen op basis van zaken als doorstroming, milieuzones, eerder geregistreerde voorkeuren en efficiëntie, word ik misschien wel gelukkiger van de groenste route waarbij ik onverwacht een nieuw winkeltje tegenkom en spontaan iemand ontmoet van buiten mijn bubbel. Maken we systemen die de stad ook nog een plek laten zijn waar we verrast worden, lummelen en mensen ontmoeten die niet in hetzelfde interesseprofiel vallen als wij?

Een oproep voor ethische zelfregulerende stad van de toekomst

Hoe geven we ethiek, met haar veranderlijke en subjectieve karakter, in technische (data gerichte) systemen, met een sterk geautomatiseerd en universeel karakter, een plek? Kan dat überhaupt? Ik geloof dat het belangrijk is om deze vraag te stellen en om hierover tussen burgers, commerciële partijen en overheid het gesprek aan te gaan. Zo kunnen we de kenniskloof dichten en meer grip creëren op onze steden. Laten we samen ethische impact doordenken van de technische toepassingen die gebouwd worden en zo inclusief en democratisch mogelijk het gesprek voeren over waarden die hieraan ten grondslag liggen. Door hierover het gesprek aan te gaan en ethiek een prominentere plek te geven, zijn we beter voorbereid op de toekomst. Dan rennen we minder achter de techniek en haar impact aan, en pakken we de kans om op een democratische en meer overwogen manier te reageren op de verassingen die techniek ons hoe dan ook gaat geven. Wanneer we ons bewustzijn vergroten van onze eigen vooroordelen en blinde vlekken, kunnen we daar wat aan doen in de technieken die we ontwerpen. Dit zijn complexe en tijdrovende processen. Maar wanneer we deze stap overslaan, loop we de kans later tegen mislukkingen aan te lopen of dure aanpassingen te moeten maken. Of belangrijker nog: dat we een stad creëren, waarin we niet gelukkig zijn. Dit is een oproep aan de overheid om dat gesprek als voorwaarde te stellen. Dit is een oproep aan bouwers van technische toepassingen om het voortouw te nemen in het betrekken van bewoners bij het gesprek over hoe we willen dat stad van de toekomst eruit ziet. Dit is een oproep aan burgers om daarin mee te denken. Dit is een oproep om het gesprek over waarden en ethiek onderdeel te laten zijn van het maatschappelijk debat en organisatiecultuur.